هنر روایت‌گر/ روایت‌مند– این‌جا: نقّاشی– تا اکنونِ جهان، پیوسته تداوم یافته و در این تداوم، تداخل‌های زیست معاصر هر تاریخ و جغرافیا، از آن، فرآیند و برآیندی به ‌دست داده‌ست که تأویل تبدیل جهان‌ست— در این به‌دست‌‌دادن، ازدست‌دادن هم هست؛ یعنی: روایت– آن‌گونه که مثلن «آقاالخاص» نظر داشت که نیمه‌ی هر اثرست، نیست؛ و حتمن از فرم، می‌کاهد؛ یا از آن، مصادره به معنا می‌کند؛ و این مصادره به معنا، آن‌گاه که پرداخت و پرداختن به قصّه‌ست؛ پندار و دارست؛ و در اثر، مدارا می‌کند؛ و آن را متعادل می‌سازد— وجهی از حضور تاریخ در هنرست؛ و آن‌جا که می‌خاهد زیباتر باشد، از اسطوره به تاریخ نقب می‌زند و نصب و نسب، از خیال می‌گیرد؛ از تاریخ خیال— و اسطوره، رمز ایستایی‌ی هستی بوده و هست؛ برای انسان.

حمید فام، در این نمایش و در دوره‌ای از آثارش، «اسطوره‌های موازی»، تبادل تقاطع اسطوره‌هاست؛ هم‌راه برداشت‌ها و بهره‌هایی آزاد از اساطیر جهان؛ و برهم‌نشاندن زوایای تودرتوی آن‌ها و گاه، ایجاد تلفیق و ترکیبی به‌روزشده و حتّا زمینی؛ از آسمان‌های خیال و خیال‌نگاری (سوررآل)— نیز در بَعد و بُعدی ماورایی: ازل و ابد را در یک پهنه، توأم می‌خاهد؛ و لامکان و لازمان را، خاک می‌نامد.
این وجه از جهان‌بینی، در خلق اثر تجسّمی، نقّاشی، بیش‌تر محصول اعتبارست؛ نه اعتقاد؛ نیز: نشان از حکومت رنگ دارد، در نسبت با طرح.

رنگ و پیرنگ
پرداختن به اسطوره، معلول‌ست؛ اما ساختن آن: علّت؛ شبیه داستان.
در نوشتن، جنونی هست که درکلمه و ازکلمه‌ست؛ و آن‌گاه که پیرنگی دقیق و ناب، در متن جریان می‌گیرد، متن، سیّال و سیّار می‌شود— این‌جا امّا، در «مکتوب»، رنگ، همان معنا را اخذ می‌کند؛ و حامل روایت‌ست:
یعنی: عدم‌های تناسب، کمپوزیسیون، ارزش خطی و… در فیگورهای ناشناخته، اهمیتی ثانویه دارند؛ زیرا: بی‌مثال‌ند و مثالی‌ند — امّا رنگ و روان‌شناسی‌ی آن، در این آثار، عینیّت آن ذهنیّت اساطیری هستند؛ هم‌راه برداشت‌هایی از معماری و فضاسازی‌ی گوتیک، برای ایجاد کمپوزیسیونی اساطیری و روحانی.
گفت‌وگوی المان‌های این آثار، بی‌نیاز از زبان‌ست؛ در اشاره و مایم، تبادل حرف می‌کند؛ و این، زبانی جهانی‌ست؛ و چون بی‌جغرافیاست، تمام جغرافیاست.

تماشای این نمایش، می‌گوید:
خیال‌های «مکتوب»، از «فردوسی» تا «بورخس»، در نوسان بوده‌ست — هم هزارتوست؛ هم هزاربیرون.

خشایار فهیمی